Międzynarodowa wymiana słów, czyli zapożyczenia językowe, o których nie miałeś pojęcia

Czy znasz pochodzenie słów takich jak: „bankiet”, „garderoba”, „sałatka” czy „por”? Czy wiesz, że polskie słowo „granica” zostało zaadaptowane w języku niemieckim, norweskim i duńskim? 21 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. Sprawdź, co wiesz o pochodzeniu słów w języku polskim i jego wykorzystaniu w innych językach!

Na język polski na przestrzeni wieków wpłynęły w dużym stopniu zawirowania historyczne i sytuacja polityczna. W konsekwencji, znajdziemy w naszym języku naleciałości z czeskiego, francuskiego, niemieckiego czy angielskiego. Zapożyczone słowa znajdziemy we wszystkich dziedzinach życia, m.in. w religii, polityce, kuchni, modzie, architekturze, prawie i technologii.

Włoska kuchnia, angielka rozrywka, francuska moda
Poniżej garść słów, których używamy na co dzień, ale nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że pochodzą z innego języka. Zacznijmy od jedzenia. Jest to kategoria, w której bardzo często pojawiają się zapożyczenia. Uwielbiamy pizzę (wł.), raczymy się tortillami (hiszp.). W naszym koszyku zakupowym często znajduje się kalafior (wł. cavolfiore), por (wł. porro) czy musztarda (wł. mostarda). Zajadamy się sałatkami (z wł. insalata), bagietkami (fr. baguette) czy krakersami (ang. crackers). Gdy jesteśmy chorzy wypijamy hektolitry bulionu (fr. buillon), a gdy jesteśmy szczęśliwi – hektolitry szampana (fr. champagne).

Uczestnicząc w wydarzeniach kulturalnych również używamy całkiem sporo zapożyczeń. Na koncertach (łac. concerto) niejednokrotnie możemy usłyszeć grę na fortepianie (wł. pianoforte). Jeśli melodia (z gr.) oraz rytm (z wł. ritmo) nas zachwycą, bijemy brawa (wł. bravo). Naszym hobby (z ang.) może być też oglądanie filmowych bestsellerów (ang.), którym często towarzyszy dubbing (ang.), chociaż niektórzy zdecydowanie preferują napisy. Są również tacy, którzy wolą bardziej kameralne spotkania, np. w kasyno (wł. casinò), gdzie można pograć chociażby w brydża (ang. bridge).

Niezwykle trendy (z ang.) jest też uczestniczenie w bankietach (wł. banchetto) czy wernisażach (fr. vernissage) uświetniających artystyczne wydarzenia, jak chociażby biennale (wł.). Jeśli gala (wł.), to wiadomo, że musimy wybrać odpowiednią kreację. W garderobach (fr. garde-robe) też znajduje się wiele ubraniowych zapożyczeń. W szufladach (niem. schublade) naszych babek znajdowały się gorsety (fr. corset), teraz możemy znaleźć tam wygodniejsze ubrania jak szmizjerki (fr. robe chemisier) czy poncza (hiszp. poncho). Z kolei w podróży ubrania przenosimy w torbach (tur.) lub walizkach (fr. valise).

Polskie słowa zagranicą
- Niewiele osób wie, że elementy języka polskiego występują również w innych językach. Wśród międzynarodowych słów, pochodzących prawdopodobnie z naszego języka, wymienia się chociażby słowo „granica”, obecne w języku naszych niemieckich sąsiadów czy w językach skandynawskich. Innym międzynarodowym polskim słowem jest nazwa gleby – „rędzina”, a także słowo „ogonek”, używane w kontekście nazwy znaku diakrytycznego – komentuje Sylwia Rogalska, Country Manager EF Education First, firmy, która od 51 lat organizuje wyjazdy językowe za granicę.

W języku litewskim podobno można sklasyfikować przynajmniej 500 popularnych słów zapożyczonych z języka polskiego. Wśród nich znajdą się m.in. takie słowa jak popierius (pol. papier), arbata (pol. herbata), vysnia (pol. wiśnia) czy cukrus (pol. cukier). Niektóre źródła podają, że język polski mógł mieć wpływ nawet na 14% słów z j. ukraińskiego. Liczba ta wydaje się być niezwykle wysoka, warto jednak zauważyć, że oba języki mocno przenikały się ze sobą na przełomie wieków. Przykładami zapożyczeń są: cikawyj (pol. ciekawy), wybytnyj (pol. wybitny), powit (pol. powiat) czy pereszkoda (pol. przeszkoda).

Polonizmy występują również w innych, mniej oczywistych krajach. Język rumuński zapożyczył z naszego języka takie słowa, jak: baba, pan, povidla (pol. powidła) czy smîntînă (pol. śmietana). Czesi podobno przejęli od nas słowa wyrok (cz. výrok), powszechny (cz. povechný) czy samouk. Język niemiecki również zaadaptował kilka polskich słów: twaróg (niem. quark), szabla (niem. säbel), szczygieł (niem. stieglitz), czy nazwy ryb, jak chociażby karaś (niem. karausche).